Đền Cô Chín Giếng | Cô Chín Sòng | Bắc Sơn, thị xã Bỉm Sơn, Thanh Hóa

Giới thiệu

Đền Chín Giếng (còn gọi là Đền Cô Chín) là nơi thờ Cửu Thiên Huyền Nữ – con gái thứ chín của Ngọc Hoàng Thượng Đế. Đền Chín Giếng cách đền Sòng Sơn 1km về phía Đông, thuộc Trang Cổ Đam, Phú Dương, Phủ Tống Sơn, Thanh Hóa; Nay là phường Bắc Sơn, thị xã Bỉm Sơn, Thanh Hóa. Được khởi dựng cùng thời với Đền Sòng Sơn (Thời Cảnh Hưng, triều vua Lê Hiển Tông 1740 -1786). Được tu sửa vào năm 1939. Năm 1993 được Bộ Văn Hóa – Thông tin công nhận là Di tích lịch sử – văn hóa cấp Quốc Gia. Năm 2004 được trùng tu tôn tạo.

Trong trận chiến giữa Tiền Quân Thánh và Chúa Liễu Hạnh tại Sòng Sơn, Liễu Hạnh lâm nạn, biến thành con rồng ẩn về nơi Cửu Thiên Công Chúa đang ngự là chín cái giếng thiêng; Chúa Liễu Hạnh được Cửu thiên Huyền Nữ hóa phép che chở; được Phật Bà Quan Âm ra tay cứu đỡ , nên Liễu Hạnh thoát được lưới vây của Tiền Quân Thánh.Cảm tạ đức từ bi của Phật bà Quan Âm, Chúa Liễu quy y theo Phật, và cảm tình cưu mang của Cửu Thiên Huyền Nữ, chúa Liễu Hạnh kết nghĩa chị em với Cửu Thiên Huyền Nữ. Bởi vậy, hàng năm khi lễ rước bóng Thánh Mẫu Liễu Hạnh bao giờ kiệu rước Thánh Mẫu cũng được rước đi từ Đền Sòng sang đến Cô Chín, như muốn nói lên hình ảnh chị đến thăm em – Một nét đẹp truyền thống của dân tộc Việt Nam.Để ghi nhớ và tri ân đối với Cửu Thiên Huyền Nữ , đã có công cứu hộ Chúa Liễu Hạnh, Nhân dân lập đền thờ ngay bên cạnh chín cái giếng thiêng, Vì vậy ngồi đền đó được dân quen gọi là Đền Chín Giếng, hoặc Đền Cô Chín.Trước đền là suối Sòng ( Dòng suối tự nhiên chảy qua Đền Sòng và Đền Chín Giếng). Dưới mặt suối thiên nhiên kiến tạo nên cảnh quan kỳ vĩ với 9 miệng giếng sâu quanh năm dâng nguồn nước trong xanh, không bao giờ vơi cạn.

Đền Cô Chín là một trong những ngôi đền linh thiêng nhất xứ Thanh. Đền đã được nhà nước xếp hạng di sản lịch sử cấp quốc gia. Đến tham quan và đi lễ Đền Cô ngoài việc dâng hương tại cung thờ Cô Chín quý khách còn được tham quan dòng suối trong mát( tương truyền là chín miệng giếng thiêng).Hàng năm có rất nhiều du khách khắp 4 phương đến tham quan và dâng lễ tại đền Cô Chín. Vào ngày 26/2 âm lịch thường có lễ hội truyền thống( lễ rước kiệu từ đền Sòng Sơn sang đền cô Chín rồi lên đèo Ba Dội). Ngày 9/9 âm lịch là chính hội của đền Cô chín nhưng ngay từ những ngày đầu xuân năm mới người dân cả nước đã nô nức chảy hội về đền cô để cầu xin Sức Khoẻ – Bình An – Tài Lộc – Làm Ăn Kinh Doanh.

CÔ CHÍN LÀ AI?
CĂN CÔ CHÍN LÀ GÌ?
ĐỀN THỜ THÁNH CÔ Ở ĐÂU?

Cô Chín hay Cô Chín Sòng Sơn là vị thánh cô đứng hàng thứ chín trong Tứ Phủ Thánh Cô, sau Cô Tám Đồi Chè và trước Cô Mười Đồng Mỏ.

Dân gian kể sự tích Cô Chín rằng Cô là vị Tiên Cô tài phép theo hầu Mẫu Liễu Hạnh hay còn gọi là Mẫu Sòng. Tuy nhiên cũng có tài liệu cho rằng Cô hầu bên Chầu Cửu hay Mẫu Thoải.

Theo sự tích dân gian, cô là người tài giỏi có phép tiên thần thông quảng đại. Cô tinh thông thuật xem bói, 1000 quẻ cô bói ra thì không sai một quẻ nào. Ai mà phạm tội, cô về tâu với Thiên Đình cho thu giam hồn phách rồi cô hành cho dở điên, dở dại. Khi cô dạo chơi khắp trời Nam, đất Việt, thấy xứ Thanh cảnh lạ đẹp vô biên, cô liên cho hội họp thần nữ năm ba vạn cát, lấy gỗ sung làm nhà còn cây si thì cô mắc võng.

Nhân dân cầu đảo thấy linh ứng bèn lập đền thờ cô ngay tại đất này.Cũng có một truyền thuyết khác kể về Cô Chín rằng Cô là con gái thứ 9 của Ngọc Hoàng Thượng Đế. Cô giáng trần, trước cô bán nước ở cổng đền Ba Dọi, từng theo hầu mẫu Sòng. Ban đầu những kẻ người trần mắt thịt không tin, nghĩ cô là yêu quái nên quở trách, đánh đuổi. Vì tức giận nên cô đã về tâu với Thiên Đình để trừng trị những kẻ bất kính rồi thu hồn phách cho dở điên dở dại. Với phép thần thông quảng đại cùng biệt tài xem bói nghìn quẻ ấy mà trong những năm giặc nước ngoài xâm lăng, cô đã phò vua giúp nước bằng cách tiên đoán trận mạc nhờ đó mà trăm trận trăm thắng.

Một số danh hiệu khác của Cô Chín

Cô Chín linh thiêng cứu người, giúp đời nên người dân ở khắp nơi luôn dành sự tôn kính trọng vọng nhất định đối với cô. Theo đó, tại mỗi nơi thờ phụng cô, người ta lại kính nể gọi cô bằng cái tên khác nhau. Những tên gọi như Cô Chín Suối Rồng tại Hải Phòng, Cô Chín Thượng Thiên tại Bắc Giang đều là cách gọi khác của Cô Chín Sòng. Tại những đền phủ này, người ta đều áp dụng hình thức thờ vọng cô, mong cầu cô ban phước lành, bình an tới cho muôn dân.

Nhiều người có kinh ngiệm cho rằng, người có căn Cô Chín thường được sinh vào tháng 9. Những người mang căn cô thường rất thông minh, sắc sảo nhanh nhẹn, cốt cách thanh cao.

Đặc biệt họ còn thích những máu sắc nổi bật như màu hồng, màu đỏ màu cam và thích mọi loại hoa thơm. Không chỉ thế, người có căn cô Chín thì cũng có “tính cô Chín” rất ghê gớm, nghiêm khắc bởi vậy mới có câu: “không chua ai gọi là chanh/ Không thiêng ai gọi Cô Chín xứ Thanh đền Sòng“.

Dù vậy tâm những người này lại rất thánh thiện, tốt bụng là thương người vô bờ bến.Về giác quan thứ 6, người có căn cô chín thường sát âm, hay cảm nhận được người cõi âm. Do đó người có căn Cô Chín thường có khả năng xem bói, chữa bệnh gọi hồn.

Tuy nhiên, lúc giáng hầu cô thường chỉ cho thuốc chữa bệnh.Nhiều người biết mình có căn Cô Chín rồi kêu căn cô long đong trắc trở, khổ sở quá thì phải ra mở phủ cho đỡ khổ nhưng mấy ai biết được đó chỉ là giải pháp trước mắt và việc mở phủ cũng không dễ dàng. Có thể việc khổ sở long đong đó cũng chưa chắc là do cơ hành vì chẳng thánh nào bắt mình thế này thế kia. Điều này có thể do phúc kém hoặc duyên nợ nhiều hoặc do chính tâm mình đã không yên. Tốt nhất vẫn nên chăm chỉ tích đức trả nợ duyên cho hết.

Tĩnh tâm tu tập là ắt sẽ hết.Để chắc chắn mình có phải là người có căn Cô Chín hay không thì có 3 cách:

Thứ nhất, có duyên đi xem bói thì thầy sẽ soi cho. Tuy nhiên nói như thế không phải bạn cứ phải đi xem nhiều rồi thầy bói nói sao biết vậy mà nên tự cảm nhận. Người có căn thánh cô ắt sẽ gặp được người có duyên để được dẫn đường chỉ lỗi cho. Đó là có duyên trong tâm linh.
Thứ 2 là đến cửa cô ắt sẽ được sang tai.
Thứ 3 muốn gì thì cũng nên kêu cầu tổ tiên để được bà cô tổ ông mãnh nhà mình dẫn được chỉ lối cho gặp người có tâm.Đối với việc mình có phải trình đồng mở phủ hay không còn tùy duyên số. |

Những người có căn mà phải trình đồng mở phủ là người có cơ duyên với nhà thánh, có bóng thánh và nhiều sự đã linh ứng. Đôi khi họ còn nhận được sự báo trước của nhà ngài tới ngày tới tháng là phải ra như một sự sắp đặt không có gì cản được. Đó là sự linh thiêng của nhà ngài.Tóm lại, để nói về người có căn cô chín thì mười người mười ý, không thể khẳng định điều gì là hoàn toàn đúng và điều gì là hoàn toàn sai. Nếu thấy số mình khổ thì cũng đừng đổ tại cơ hành. Người ta thường nói “đức năng thắng số”, số của mình là do mình tạo ra, nghiệp tốt xấu thế nào thì mình cũng tạo rồi, bây giờ mới cải thiện thì chỉ cần tu nhân tích đức, thờ kính cha mẹ, kêu cầu gia tiên là được.

Bởi vậy có người nói bạn căn cô chín hay căn cô bơ, ông hoàng mười, … thì cũng chưa hẳn phải lo lắng. Cứ làm người bình thường, tu tâm tích đức tốt là mọi việc sẽ tốt. Vì nếu có căn cô, được cô thương thì “muốn làm người bình thường cô cũng không cho”.

Như đã nói ở trên, Cô Chín Thượng Thiên linh thiêng nên rất nhiều nơi đang thờ phụng cô. Tuy nhiên, tất cả đều là đặt bát hương thờ vọng thánh cô. Thực tế, Cô Chín đang được thờ chính tại đền Cô Chín Giếng, Thanh Hóa. Đền Chín Giếng cách đền Sòng Sơn khoảng 2km, là một trong những đền nổi tiếng linh thiêng bậc nhất xứ Thanh. Đền hiện thuộc phường Bắc Sơn, Bỉm Sơn, Thanh Hóa.Nhiều người nhầm tưởng rằng đền Sòng Sơn, Thanh Hóa là nơi thờ chính của Cô Chín nhưng thực tế đây là nơi thờ chính của Mẫu Cửu, Chầu Cửu. Bởi do danh tiếng của Cô Chín Sòng Sơn quá lớn nên mới xảy ra sự nhầm lẫn này.

Sự tích cái tên đền Chín Giếng và Cô Chín Giếng

Sự tích này là một câu chuyện được truyền miệng từ người dân trong vùng với nhau. Người ta kể rằng năm hạn hán ấy, nước sinh hoạt trở nên khan hiếm, người dân trong vùng đã phải đi tìm nguồn nước đào giếng. Họ đã tìm đến đền suối Sòng khoan giếng. Kiên trì đào liên tục tới 8 miệng giếng nhưng vẫn không thấy giọt nước nào. Tuy nhiên, khi đặt mũi khoan tới miệng giếng thứ chín được 8 – 9m thì bất ngờ xuất hiện mạch nước lớn đùn lên ào ào. Nhờ đó mà cả làng có nước ngọt sinh hoạt.Đến nay, 9 miệng giếng này vẫn còn tồn tại tuy nhiên người ta đã lấp bớt một số giếng để đảm bảo an toàn cho người dân bởi nơi đây đã xảy ra rất nhiều vụ tai nạn thương tâm. Tuy nhiên, miệng giếng thứ 9 vẫn còn đó. Đây là miệng giếng sâu nhất với nguồn nước dồi dào và trong vắt. Đã từng có đoàn khảo sát từ Hà Nội về để đo đạc, khảo sát độ sâu của miệng giếng này nhưng cũng không thể thu được kết quả chính xác. Bởi càng xuống sâu nước càng lạnh, ánh sáng càng yếu khiến công cuộc điều tra càng trở nên khó khăn hơn. Dù vậy, những chuyên gia cũng đưa ra dự đoán rằng có lẽ nguồn nước dồi dào từ miệng giếng thứ 9 được cung cấp bởi dòng sông ngầm chảy từ dãy núi Tam Điệp, Ninh Bình ra cửa biển Thần Phù, Nga Sơn, Thanh Hóa.Từ sự tích này mà cái tên đền Chín Giếng và Cô Chín Giếng ra đời như một sự nhắc nhớ về sự linh thiêng ngàn thượng của Cô Chín Sòng Sơn.Mỗi lần dâng lễ tại đền Cô Chín Giếng, con hương đệ tử đều sắm lễ mã để dâng tại giếng Cô Chín. Đồng thời, người ta còn mua chim và cá để phóng sinh tại giếng này. Tuy nhiên, do số lượng phóng sinh quá nhiều nên cá vàng tại giếng không có đủ không gian để sinh sống, dẫn đến trường hợp cá chết, gây mất mỹ quan. Do đó, con hương đệ tử cũng nên cân nhắc khi sắm lễ dâng tại giếng Cô Chín.

Dịch vụ

Hiện tại ở Đền Cô Chín có rất nhiều địa chỉ bán đồ lễ dâng Cô. Trong đó là những mâm lễ mặn, là những mâm vàng, bộ mã là thanh bông hoa quả. Nhưng tất cả đều xuất phát từ tâm, từ điều kiện kinh tế. Cóngười thì nén nhang, bông hoa, một tập tiền vàng. Có người cầu kì, kĩ tính thì đĩa xôi, ông gà, lễ, mã đầy đủ một lòng dâng Cô. Xin Cô sức khoẻ, lộc, tài, con thơ…!